Architect Pascal Bilquin:

“Eigenlijk wonen we nog altijd zoals in de oertijd”

© Thibault De Schepper

Een heuvelachtig perceel aan de oevers van de Leie. Als architect zijn er slechtere plekken om je creativiteit op los te laten. Zeker als je ook nog eens carte blanche krijgt van de eigenaars. In Deinze bedankte Pascal Bilquin voor het vertrouwen met een masterclass in vorm- en ruimtebeheersing, waar je van de ene verrassing in de andere valt.

“Het leven zit vol onverwachte wendingen, in een huis mag dat ook zo zijn”, zegt Pascal Bilquin. Hij wijst naar het haardmeubel dat atypisch is gepositioneerd voor het raam aan de achtergevel. Vanuit het salon ontstaat er een gefragmenteerd zicht op de tuin en de Leie. Waar je ook staat in de ruimte, het beeld breekt en verandert voortdurend. Dat spel van geborgenheid en openheid is een constante in de woning. Achter elk hoekje schuilt een nieuwe verrassing. Soms bewerkstelligd door strategische loop- en zichtassen, soms door uitgekiende interieuringrepen die versmelten met de architectuur. “Ik hou ervan om ruimtes te fragmenteren, zonder ze per se op te delen”, legt Bilquin uit. “Zo blijft een woning interessant. Als je hier rondloopt, lijkt het alsof je nooit echt weet wat er volgt.”

Voor de Gentenaar heeft architectuur te maken met verhoudingen. Met een menselijk esthetiek die je ervaart in de schaal, het ruimtegevoel, de materialen. Bilquins ontwerpen onderscheiden zich niet door hun bouwstijl, wel door de manier waarop hij de ruimtes ontwikkelt en verzoent met de context. “Toen ik architectuur studeerde, gingen we op een bepaald moment kijken naar een woning in Brasschaat”, vertelt hij. “Ik zal dat nooit vergeten. Een volumineus gebouw met een gevel van 60 m. Indrukwekkend, maar vanbinnen waren het allemaal hokjes. Onbegrijpelijk eigenlijk. Een woning moet in proportie zijn, elke ruimte moet vanzelfsprekend aanvoelen. De afstand tussen ruimte en gebruiker, in relatie tot de omgeving, die verhouding moet juist zijn. Dit is een mooi modern huis, maar in essentie gaat het daar niet om. Een goed plan vertrekt van de bewoner en past bij het terrein en de oriëntatie. Dit is een woning met verschillende dimensies, waar je soms veel en soms weinig ziet. In sommige delen voel je de seizoenen, in andere niet. Hetzelfde met de zon. Elke ruimte zoekt een compromis tussen licht en zicht. Tussen het introverte en extraverte. Het karakter van het huis is een symbiose van al die dingen.”

Vergroeid met de natuur

De woning bevindt zich op een glooiend perceel dat achteraan afhelt naar de Leie. Aan de voorzijde oogt ze relatief statisch. Als een bakstenen scherm sluit het gebouw zich af van de straat, grotendeels verhuld door weelderige beplanting. Behalve een raam op de verdieping is er nagenoeg geen inkijk. Zelfs de glazen inkomdeur zit weg achter struikgewas. “Het idee was om de woning volledig te integreren in de natuur”, zegt Bilquin. “Je mocht hier geen grenzen voelen. Daarvoor is nauw samengewerkt met landschapsarchitect Aldrik Heirman, die een soort van wilde parktuin heeft ontworpen. Vooraan is de tuin woest en dichtbegroeid, achteraan is hij meer open en krijg je een ander effect door de golvingen in het terrein. Het huis beweegt als het ware mee met dat wisselend landschap.”

De woekerende natuur contrasteert met de strenge belijning van het gebouw. Tegelijk gaat het er volledig in op. Door de groenbruine baksteen en dynamische volumewerking plooit de woning zich naar het groen. Verspringende volumes maken de architectuur ritmisch en gelaagd. Soms resulteert de compositie in grote luifels die schaduwplekken creëren en de zon opvangen, dan weer in intieme zones waarin je buiten kan vertoeven. “De gevels zijn ontstaan vanuit de fragmentatie en functionaliteit van het huis”, verklaart de architect. “Het is een vrij massief gebouw, maar door te schuiven met de volumes voelt het toch licht aan. Daarnaast is de natuur speels en plastisch en vangt ze mee die strakheid op. Binnen krijg je hetzelfde: naturelle materialen, zoals natuursteen en notelaar, creëren rust en versterken de link met buiten. Er zijn ook overal groendaken, zodat de natuur ogenschijnlijk doorgroeit in de woonst.”

Menselijke logica

Bij het binnenkomen vang je meteen een glimp op van de tuin. Vanaf de inkomhal kijk je door het huis heen. “Eerst is er licht, dan geborgenheid, dan doorzicht”, legt Bilquin uit. “De menselijke logica bepaalt de vorm van een gebouw. Eigenlijk wonen we nog steeds zoals in de oertijd. Mensen leefden toen in een grot. Er was één opening waarlangs licht binnenkwam. ’s Avonds maakte men vuur en zat iedereen er gezellig rond. Dat principe is niet veranderd, samenwonen is niet veranderd. We zitten nog altijd rond dat vuur, alleen is het kader veel geraffineerder geworden.”

De hoofdfuncties op het gelijkvloers zijn verweven rond een centrale box, die de technieken en trap naar de verdieping herbergt. Zo loop je als het ware rond het huis. Raampartijen kaderen de omliggende natuur. Functies zijn deels op elkaar betrokken, zonder dat ze meteen alles weggeven. Schuifdeuren bieden de mogelijkheid om ruimtes te compartimenteren. Achter elke hoek, wand of kast ontdek je iets nieuws, zoals een bureau geïntegreerd in de box of de open keuken die afsluitbaar is voor een intiemere beleving.

“Je kan de sfeer aanpassen, naargelang de ruimte, de situatie of het moment van de dag”, legt de architect uit. “Het huis biedt de bewoners mogelijkheden. Ze kunnen het op verschillende manieren gebruiken. Een woning moet voor je werken. Natuurlijk is het esthetische belangrijk, maar je moet er vooral in kunnen leven. Een project als dit is alleen realiseerbaar door nauw samen te werken tussen alle partijen. Als architect wil je verbetering brengen in iemands levenspatroon. Dat kan alleen als een project de kans krijgt om te groeien. Soms gaat dat moeizaam, bots je op obstakels, gaat er iets mis. Maar je moet elkaar steunen om oplossingen te vinden. Ruimte laten voor elkaars ideeën en bedenkingen. Dat is niet altijd evident. Ik sta er nog altijd elke dag van versteld hoeveel vertrouwen je eigenlijk krijgt als architect. Bouwen gaat om zo veel geld. Je gaat zo diep in de privésfeer van de mensen. Er is geen enkel ander beroep waar zoiets kan.”